हरिः ओम्

Sloka Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

સુન્દરકાંડ.
અથ અષ્ટચત્ત્વારિંશસ્સર્ગઃ||

તતસ્સરક્ષોઽધિપતિર્મહાત્મા
હનૂમતાક્ષે નિહતે કુમારે|
મનઃ સમાધાય સદેવકલ્પં
સમાદિદેશેંદ્રજિતં સરોષમ્||1||

ત્વમસ્ત્રવિત્ શસ્ત્રવિદાં વરિષ્ઠઃ સુરાસુરાણામપિ શોકદાતા|
સુરેષુસેંદ્રેષુ ચ દૃષ્ટકર્મા પિતામહારાધન સંચિતાસ્ત્રઃ||2||

તવાસ્ત્રબલમાસાદ્ય નાસુરા ન મરુદ્ગણાઃ|
ન શેકુઃ સમરેસ્થાતું સુરેશ્વર સમાશ્રિતાઃ||3||

નકશ્ચિત્ ત્રિષુ લોકેષુ સંયુગે ન ગતશ્રમઃ|
ભુજવીર્યગુપ્તશ્ચ તપસા ચાભિરક્ષિતઃ|
દેશકાલવિભાગજ્ઞઃ ત્વમેવ મતિસત્તમઃ||4||

નતેsસ્ત્વશક્યં સમરેષુ કર્મણા
ન તેઽસ્ત્યકાર્યં મતિપૂર્વ મંત્રણે|
નસોઽસ્તિ કશ્ચિત્ ત્રિષુ સંગ્રહેષુ વૈ
ન વેદ યસ્તેઽસ્ત્રબલં બલં ચ તે||5||

મમાનુરૂપં તપસો બલં ચ તે
પરાક્રમશ્ચાસ્ત્રબલં ચ સંયુગે|
ન ત્વાં સમાસાદ્ય રણાવમર્દે
મનઃ શ્રમં ગચ્ચતિ નિશ્ચિતાર્થમ્||6||

નિહતાઃ કિંકરાઃ સર્વે જંબુમાલી ચ રાક્ષસઃ||7||
અમાત્યપુત્ત્રા વીરાશ્ચ પંચસેનાગ્રયાયિનઃ|
બલાનિ સુસમૃદ્ધાનિ સાશ્વનાગરથાનિચ||8||

સહોદરઃ તે દયિતઃ કુમારોઽક્ષશ્ચ સૂદિતઃ|
ન હિ તેષ્વેવ મે સારો યસ્ત્વય્યરિનિષૂદન||9||

ઇદં હિ દૃષ્ટ્વા મતિમન્મહદ્બલમ્
કપેઃ પ્રભાવં ચ પરાક્રમં ચ|
ત્વમાત્મનશ્ચાપિ સમીક્ષ્ય સારં
કુરુષ્વ વેગં સ્વબલાનુરૂપમ્||10||

બલાવમર્દસ્ત્વયિ સન્નિકૃષ્ટે
યથાગતે શામ્યતિ શાંતશત્રૌ|
તથા સમીક્ષ્યાત્મબલં પરં ચ
સમારભસ્વ અસ્ત્રવિદાં વરિષ્ઠ ||11||

ન વીર સેના ગણશોચ્યવંતિ
ન વજ્ર માદાય વિશાલસારમ્|
ન મારુતસ્યાસ્ય ગતેઃ પ્રમાણમ્
ન ચાગ્નિકલ્પઃ કરણેન હંતુમ્||12||

તમેવ મર્થં પ્રસમીક્ષ્ય સમ્યક્
સ્વકર્મસામ્યાદ્ધિ સમાહિતાત્મા|
સ્મરં શ્ચ દિવ્યં ધનુષોઽસ્ત્રવીર્યમ્
પ્રજાક્ષતં કર્મ સમારભસ્વ||13||

ન ખલ્વિયં મતિઃ શ્રેષ્ઠા યત્ત્વાં સંપ્રેષયામ્યહમ્|
ઇયં ચ રાજધર્માણાં ક્ષત્રસ્ય ચ મતિર્મતા||14||

નાનાશસ્ત્રૈશ્ચ સંગ્રામે વૈશારદ્યમરિંદમ|
અવશ્ય મેવ યોદ્ધવ્યં કામ્યશ્ચ વિજયો રણે||15|

તતઃ પિતુસ્તદ્વચનં નિશમ્ય પ્રદક્ષિણં દક્ષસુત પ્રભાવઃ|
ચકાર ભર્તાર મદીનસત્ત્વો રણાય વીરઃ પ્રતિપન્નબુદ્ધિઃ||16||

તત સ્તૈઃ સ્વગણૈરિષ્ટૈઃ ઇંદ્રજિત્ પ્રતિપૂજિતઃ|
યુદ્દોદ્દતઃ કૃતોત્સાહઃ સંગ્રામં પ્રત્યપદ્યત ||17||

શ્રીમાન્પદ્મપલાશાક્ષો રાક્ષસાધિપતેઃ સુતઃ|
નિર્જગામ મહાતેજાઃ સમુદ્ર ઇવ પર્વસુ||18||

સ પક્ષિરાજોપમતુલ્યવેગૈઃ વ્યાળૈશ્ચતુર્ભિઃ સિતતીક્ષ્ણદંષ્ટ્રૈઃ|
રથં સમાયુક્ત મસંગવેગં સમારુરોહેંદ્રિજિદિંદ્ર કલ્પઃ||19||

સ રથી ધન્વિનાં શ્રેષ્ઠઃ શસ્ત્રજ્ઞોઽસ્ત્રવિદાં વરઃ|
રથેનાભિયયૌ ક્ષિપ્રં હનુમાન્યત્ર સોsભવત્||20||

સ તસ્ય રથ નિર્ઘોષં જ્યાસ્વનં કાર્મુકસ્ય ચ|
નિશમ્ય હરિવીરોઽસૌ સંપ્રહૃષ્ટતરોઽભવત્||21||

સુમહચ્ચાપમાદાય શિતશલ્યાંશ્ચ સાયકાન્|
હનુમંત મભિપ્રેત્ય જગામ રણપંડિતઃ||22||

તસ્મિંસ્તતઃ સંયતિ જાતહર્ષે
રણાય નિર્ગચ્છતિ બાણપાણૌ|
દિશશ્ચ સર્વાઃ કલુષાબભૂવુઃ
મૃગાશ્ચ રૌદ્રા બહુદા વિનેતુઃ||23||

સમાગતાઃ તત્ર તુ નાગયક્ષા મહર્ષયશ્ચક્રચરાશ્ચ સિદ્ધાઃ|
નભઃ સમાવૃત્ય ચ પક્ષિ સંઘા વિનેદુરુચ્ચૈઃ પરમ પ્રહૃષ્ટાઃ||24||

આયાંતં સ રથં તૂર્ણમિંદ્રજિતં કપિઃ|
નિનનાદ મહાનાદં વ્યવર્થત ચ વેગવાન્||25||

ઇંદ્રજિત્તુ રથં દિવ્યમાસ્થિતઃ ચિત્રકાર્મુકઃ|
ધનુર્વિષ્ફારયામાસ તટિદૂર્જિતનિસ્સ્વનમ્||26||

તતઃ સમેતાવતિ તીક્ષ્ણવેગૌ મહાબલૌ તૌ રણનિર્વિશંકૌ|
કપિશ્ચ રક્ષોધિ પતેશ્ચ પુત્ત્રઃ સુરાસુરેંદ્રાવિવ બદ્ધવૈરૌ||27||

સ તસ્ય વીરસ્ય મહારથસ્ય ધનુષ્મતઃ સંયતિ સમ્મતસ્ય|
શર પ્રવેગં વ્યહનત્પ્રવૃદ્ધઃ ચચાર માર્ગે પિતુરપ્રમેયે||28||

તતઃ શરાનાયતતી‍ક્ષ્ણશલ્યાન્ સુપત્રિણઃ કાંચન ચિત્ર પુંખાન્|
મુમોચ વીરઃ પરવીરહંતા સુસન્નતાન્ વજ્રનિપાતવેગાન્ ||29||

તતસ્તુ તત્ સ્વ્યંદનનિસ્સ્વનં ચ મૃદંગભેરીપટહાસ્વનંચ|
નિકૃષ્યમાણસ્ય ચ કાર્મુકસ્ય નિશમ્ય ઘોષં પુનરુત્પ્રપાત||30||

શરણામંતરેષ્વાશુ વ્યવર્તત મહાકપિઃ|
હરિઃ તસ્યાભિલક્ષ્યસ્ય મોઘયન્ લક્ષ્ય સંગ્રહમ્||31||

શરણામગ્રતસ્તસ્ય પુનસ્સમભિવર્તત
પ્રસાર્ય હસ્તૌ હનુમાન્ ઉત્પપાતાનિલાત્મજઃ||32||

તા વુભૌ વેગસંપન્નૌ રણકર્મ વિશારદૌ|
સર્વભૂતમનોગ્રાહિ ચક્રતુર્યુદ્ધ મુત્તમમ્||33||

હનૂમતો ન વેદ રાક્ષસોઽન્તરં
નમારુતિઃ તસ્ય મહાત્મનોઽન્તરમ્ |
પરસ્પરં નિર્વિષહૌ બભૂવતુઃ
સમેત્ય તૌ દેવસમાનવિક્રમૌ||34||

તતસ્તુ લક્ષ્યે સ વિહન્યમાને શરેષ્વમોઘેષુ ચ સંપતત્સુ|
જગામ ચિંતાં મહતીં મહાત્મા સમાધિ સંયોગ સમાહિતાત્મા||35||

તતો મતિં રાક્ષસરાજસૂનુશ્ચકાર તસ્મિન્ હરિવીરમુખ્યે|
અવધ્યતાં તસ્ય કપેઃ સમીક્ષ્ય કથં નિગચ્છેદિતિ નિગ્રહાર્થમ્||36||

તતઃ પૈતામહં વીર સોઽસ્ત્રમસ્ત્રવિદાં વરઃ|
સંદધે સુમહાતેજાઃ તં હરિપ્રવરં પ્રતિ||37||

અવધ્યોઽયમિતિ જ્ઞાત્વા તમસ્ત્રેણાસ્ત્રતત્ત્વવિત્|
નિજગ્રાહ મહાબાહુઃ મારુતાત્મજમિંદ્રજિત્||38||

તેન બદ્ધસ્તતોઽસ્ત્રેણ રાક્ષસેન સ વાનરઃ|
અભવન્નિર્વિચેષ્ટશ્ચ પપાત ચ મહીતલે||39||

તતોઽથ બુદ્ધ્વા સ તદાસ્ત્રબંધં પ્રભોઃ પ્રભાવાત્ વિગતાત્મવેગઃ|
પિતામહાનુગ્રહમાત્મનશ્ચ વિચિંતયામાસ હરિપ્રવીરઃ ||40||

તતઃ સ્વાયંભુવૈર્મંત્રૈઃ બ્રહ્માસ્ત્રમભિમંત્રિતમ્|
હનુમાંશ્ચિંતયામાસ વરદાનં પિતામહત્||41||

ન મેઽસ્ત્રબંધસ્ય ચ શક્તિરસ્તિ વિમોક્ષણે લોકગુરોઃ પ્રભાવાત્|
ઇત્યેવ મત્વા વિહિતોઽસ્ત્રબન્ધો મયાઽઽત્મયોનેરસુવર્તિતવ્યઃ||42||

સવીર્યમસ્ત્રસ્ય કપિર્વિચાર્ય પિતામહાનુગ્રહમાત્મનશ્ચ|
વિમોક્ષ શક્તિં પરિચિંતયિત્વા પિતામહાજ્ઞામનુવર્તતે સ્મ||43||

અસ્ત્રેણાપિ હિ બદ્ધસ્ય ભયં મમ ન જાયતે|
પિતમહેંદ્રાભ્યાં રક્ષિતસ્યાનિલેનચ |||44|||

ગ્રહણેચાપિ રક્ષોભિર્મહાન્મે ગુણદર્શનઃ|
રાક્ષસેંદ્રેણ સંવાદઃ તસ્માત્ ગૃહ્ણંતુ માંપરે||45||

સ નિશ્ચિતાર્થઃ પરવીરહંતા સમીક્ષ્યકારી વિનિવૃત્તચેષ્ટઃ|
પરૈઃ પ્રસહ્યાભિગતૈર્નિગૃહ્ય નનાદ તૈઃ તૈઃ પરિભર્ત્યૃમાનઃ||46||

તતઃ તં રાક્ષાસા દૃષ્ટ્વા નિર્વિચેષ્ટમરિંદમમ્|
બબંધુઃ શણવલ્કૈશ્ચ દ્રુમચીરૈશ્ચ સંહતૈઃ||47||

સ રોચયામાસ પરૈશ્ચબંધનમ્ પ્રસહ્યવીરૈરભિનિગ્રહં ચ|
કૌતુહલાન્માં યદિ રાક્ષસેંદ્રો દ્રષ્ટું વ્યવસ્યેદિતિ નિશ્ચિતાર્થઃ||48||

સ બદ્ધસ્તેન વલ્કેન વિમુક્તોઽસ્ત્રેણ વીર્યવાન્|
અસ્ત્રબંધઃ સ ચાન્યાં હિ ન બંધમનુવર્તતે||49||

અથેંદ્રજિત્તુ દ્રુમચીરબદ્ધં વિચર્યવીરઃ કપિસત્તમં તમ્|
વિમુક્ત મસ્ત્રેણ જગામ ચિંતામ્ નાન્યેન બદ્ધો હ્યનુવર્તતેઽસ્ત્રમ્||50||

અહો મહત્કાર્ય કૃતં નિરર્થકં ન રાક્ષસૈર્મંત્રગતિર્વિમૃષ્ઠા|
પુનશ્ચ નાસ્ત્રે વિહતેઽસ્ત્રમન્યત્ પ્રવર્તતે સંશયિતાઃ સ્મ સર્વે||51||

અસ્ત્રેણ હનુમાન્ મુક્તોનાત્માનમવબુધ્યત|
કૃષ્યમાણસ્તુ રક્ષોભિઃ તૈશ્ચ બંધૈર્નિપીડિતઃ||52||

હન્યમાનઃ તતઃ ક્રૂરૈ રાક્ષસૈઃ કાષ્ટમુષ્ટિભિઃ|
સમીપં રાક્ષસેંદ્રસ્ય પ્રાકૃષ્યત સ વાનરઃ||53||

અથેંદ્રજિત્તં પ્રસમીક્ષ્યમુક્તં અસ્ત્રેણ બદ્ધં દ્રુમચીરસૂત્રૈઃ|
વ્યદર્શયત્તત્ર મહાબલમ્ તં હરિપ્રવીરં સગણાય રાજ્ઞે||54||

તં મત્તમિવ માતંગ બદ્ધં કપિવરોત્તમમ્|
રાક્ષસા રાક્ષસેંદ્રાય રાવણાય ન્યવેદયન્||55||

કોઽયં કસ્ય કુતોવાઽત્ર કિં કાર્યં કો વ્યપાશ્રયઃ|
ઇતિ રાક્ષસવીરાણાં તત્ર સંજજ્ઞિરે કથાઃ||56||

હન્યતાં દહ્યતાં વાઽપિ ભક્ષ્યતામિતિ ચાપરે|
રાક્ષસાઃ તત્ર સંક્રુદ્ધાઃ પરસ્પર મથાઽબ્રુવન્||57||

અતીત્ય માર્ગં સહસા મહાત્મા સ તત્ર રક્ષોઽધિપપાદમૂલે|
દદર્શ રાજ્ઞઃ પરિચારવૃદ્દાન્ ગૃહં મહારત્ન વિભૂષિતં ચ||58||

સ દદર્શ મહાતેજા રાવણઃ કપિસત્તમમ્|
રક્ષોભિર્વિકૃતાકારૈઃ કૃષ્યમાણ મિતસ્તતઃ||59||

રાક્ષસાધિપતિં ચાપિ દદર્શ કપિસત્તમઃ|
તેજોબલસમાયુક્તં તપંતમિવ ભાસ્કરમ્||60||

સરોષસંવર્તિત તામ્રદૃષ્ટિઃ દશાનનઃ તં કપિમન્વવેક્ષ્ય|
અથોપવિષ્યાન્ કુલશીલવૃદ્ધાન્ સમાદિશત્તં પ્રતિમંત્રિમુખ્યાન્||61||

યથાક્રમં તૈઃ સ કપિર્વિપૃષ્ટઃ કાર્યાર્થમર્થસ્ય ચ મૂલમાદૌ|
નિવેદયામાસ હરીશ્વરસ્ય દૂતઃ સકાશાત્ અહમાગતોઽસ્મિ||62||

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુન્દરકાંડે અષ્ટચત્ત્વારિંશસ્સર્ગઃ ||

|| Om tat sat ||